Beeld en geluidsmateriaal
a. Films over Nieuwmarkt en Waterlooplein van Otto Schuurman e.a. en honderden gedigitaliseerde cassettebandjes uit 1972-1982.
Ik had het geluk dat ik begin 2020 via Bruce Gray, oud-filmwetenschapper bij Mediastudies, tientallen 16-mm-films ter beschikking kreeg over de strijd om de Nieuwmarkt in de jaren zeventig, die al die tijd bij Otto Schuurman (filmmaker en docent aan de Filmacademie) op zolder hadden gelegen (zie foto boven) én honderden, al gedigitaliseerde, cassettebandjes uit die tijd. De filmrollen heb ik samen met Bruce gedigitaliseerd. Alle filmbeelden en geluidstapes heb ik in de maanden daarna gecategoriseerd en historisch geduid. Bij veel films ontbrak het geluid.
Dankzij de mp3- bestanden van de cassettetapes (van vergaderingen, interviews, radio-uitzendingen, protestliedjes etc.), kon ik in de montage het ‘stomme’ filmmateriaal koppelen aan het daarbij behorend geluid. Een monnikenwerk. Maar het is gelukt, met als resultaat een uniek document, waarin ik de actievoerders, bewoners en bewindslieden uit die tijd (waarvan de meesten inmiddels zijn overleden) zelf aan het woord kan laten.
b. Foto’s, kaarten en prenten, Stadsarchief van de Gemeente Amsterdam
Dankzij de beeldbank van het Stadsarchief kon ik foto’s, oude stadskaarten en prenten toevoegen aan het uit de jaren zeventig bewaard gebleven filmmateriaal.
c. Televisieprogramma’s, Instituut voor Beeld en Geluid
Tussen 1972 en 1976 hebben diverse omroepen veel aandacht besteed aan de strijd om de Nieuwmarkt. Bestudering van 20 uitzendingen van het NOS journaal, VARA Achter het Nieuws, KRO Brandpunt, VPRO en NCRV gaf mij inzicht in de tijdlijn van de in de films gevonden beelden.
Boeken
a. Geschiedenis van Amsterdam. Deel II-1. Centrum van de Wereld, 1578-1650 en Deel II-2. Zelfbewuste stadstaat, 1650-1813. Deel III. Hoofdstad in aanbouw, 1813-1900. Uitgeverij SUN 2004-2006.
b. Waterlooplein. De laatste joodse bewoners van de nummers 64-78. Wally de Lang. Uitgeverij Bas Lubberhuizen, 2018.
c. De oude Amsterdamse Jodenhoek nu (uitgave 1975). De oude Amsterdamse Jodenhoek in foto’s andermaal,1840-1940 (uitgave 1985). M. H. Gans. Uitgeverij Ten Have, Baarn.
d. Een voet tussen de deur. Geschiedenis van de kraakbeweging 1964-1999. Eric Duivenvoorden. Arbeiderspers 2000.
e. De ruimtemakers. Projectontwikkelaars en de Nederlandse binnenstad 1950-1980. Tim Verlaan. Uitgeverij Vantilt, 2017.
Krantenartikelen en andere bronnen
a. Vrij Nederland, speciale uitgave 20 mei 1978: De Nieuwmarkt als wingewest.
b. Krantjes en nieuwsbladen uit het Nieuwmarktarchief (IISG).
c. Word documenten met beschrijvingen van de geluidstapes van Otto Schuurman en Hans van Os.
d. Diverse krantenartikelen uit het Parool, de Volkskrant en NRC.
e. De sanering van de Amsterdamse Jodenbuurt, 1900-1940. Afstudeerscriptie Mandy Hakker 2015.
f. Een nieuwe historische binnenstad. Visie op de binnenstad van Amsterdam 2040. Zef Hemel, hoogleraar grootstedelijke vraagstukken, UvA. 10-10-2019.
g. De woningmarkt mist sturing. Interview met Cody Hochstenbach, stadsgeograaf. De Volkskrant. 26-9-2020.
Websites over de geschiedenis van de Joden en de Nieuwmarktbuurt en de woningproblemen nu
a. Waarom er zoveel daklozen zijn. Cody Hochstenbach. VPRO Tegenlicht, 26-06-2020.
https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/artikelen/2020/waarom-er-zoveel-daklozen-in-nederland-zijn.html
b. De Bree. Website over de Jodenbreestraat. http://debree.amsterdam/nl/geschiedenis
c. Over de geschiedenis van De Lastage. https://nl.wikipedia.org/wiki/Lastage
d. Korte geschiedenis van de Jodenbuurt. https://nl.wikipedia.org/wiki/Jodenbuurt_(Amsterdam)
e. Waterlooplein 17de eeuw. https://www.joodsamsterdam.nl/waterlooplein-geschiedenis/
f. Scheepsbouw te Amsterdam in vroeger eeuwen. F.G.M. Douwes, 1961. http://www.theobakker.net/pdf/Scheepsbouw-Douwes.pdf
En vele andere digitale bronnen.